Wie wil er vooral bepaalde types in zijn bedrijf? Of vanuit onszelf: wie wil er nu zelf als een bepaald type door het leven? Als het antwoord ´nee´ is, lees dan vooral verder.
Hij kwam bij mij opnieuw in coaching. Was voor een nieuwe functie in het bedrijf uitgebreid getest (Insights Discovery) en uitermate geschikt bevonden. HRM blij en het contract werd getekend. Ik kreeg later inzage in het testrapport (zag er gelikt uit). In de praktijk bleek dat in tegenstelling tot het testrapport het functioneren geen succes was en hij zelf steeds ongelukkiger werd. Ook zijn werkomgeving, die hem in aanvang enthousiast ontving, uitte steeds vaker negatieve kritiek. Hij besloot te stoppen. Door bewustwording van zijn polariteiten maakte hij in overleg met het bedrijf een nieuwe keuze en werkt nu met veel plezier en ook nog eens tot volle tevredenheid van zijn werkomgeving.
Voor mij de zoveelste aanleiding om dit artikel te schrijven.
Op dit moment zijn er meer dan 100 mens-typeringen in omloop. Van Enneagram tot Belbin, van MBTI tot DISC.
Ik las onlangs met veel genoegen een kritisch artikel van Bert Tigchelaar over de typeringen, die het meest populair zijn. Ik was hem al voor door in mijn boek ‘Het Polariteitenspel verbindt’ een hoofdstuk aan dit onderwerp te wijden met als voorbeeld de Disc-methode.
Typeringen zoals gepropageerd door Insights Discovery worden gebruikt bij trainingen in persoonlijke ontwikkeling, teamtrainingen, coaching en recruitment-activiteiten zoals beroepskeuzetesten en/of assessments. Het wetenschappelijk bewijs, dat het effect van typeringen, het resultaat oplevert, dat wordt gesuggereerd, is nog steeds niet geleverd. Ze voegen ook niets toe, integendeel. Het is ook mijn ervaring. Het verontrustende is echter, dat voor de gebruikers hoe dan ook de schijn wordt gewekt, dat het middel deugt en sterker nog eigenlijk onmisbaar is, wanneer mensen op hun eigenschappen en of vaardigheden moeten worden beoordeeld.
Een alternatief is ook niet voorhanden. Je kunt mensen nu eenmaal niet op hun blauwe ogen beoordelen, selecteren, zo redeneert men. De onmacht, die men hierbij voelt is dé voedingsbodem voor het aanbod van professioneel aandoende typeringen, gebaseerd op meestal uitgebreide testen in de vorm van vragenlijsten en interviews.
Typeringen worden ontleend aan iemands overtuigingen en het getoonde gedrag. Je kunt daarbij onderscheid maken tussen emotioneel en verstandelijk gedrag, verbaal en non-verbaal. Je kunt mensen bevragen op hun waarden, verlangens, motivatie. Je kunt conclusies trekken op grond van hun fysieke uitingen etc. etc. De vraag is of de optelsom van al deze bevindingen, recht doet aan de mens die dit betreft.
Ten eerste gaat het natuurlijk om een momentopname, maar ten tweede zegt het te weinig of onvoldoende over de potentie van de mens in wording.
Ieder mens kun je beschouwen als een creatief proces, dat zich ontwikkelt in een spanningsveld tussen de werkelijkheid en de reactie van de mens daarop. Deze reactie wordt bepaald door enerzijds de natuurlijke eigenschappen, maar anderzijds ook door de onbewuste en bewuste invloeden die hierop worden uitgeoefend. Zoals we weten wordt het communiceren van mensen in hoofdzaak getriggerd door hun verleden (projectie en overdracht).
Met andere woorden het is nauwelijks te voorspellen en te testen! hoe iemand in een specifieke situatie zal reageren.
Voorbeeld:
Stel dat iemand uit een DISC test als Directief wordt gekarakteriseerd.
Dat betekent dat men in bijvoorbeeld werksituaties van deze persoon mag verwachten, dat hij over het algemeen duidelijk en consistent sturend gedrag zal vertonen. Wanneer echter een reactie van een collega of een bepaald voorval een oude herinnering triggert, die bij betrokkene in het verleden angst veroorzaakte, zal het hem niet lukken het directieve gedrag te tonen. Sterker nog, de kans is groot dat hij hierdoor erg onzeker wordt, omdat het ook nog eens om een onbewuste angst-reactie gaat. Hoe kan dat nou, hij kwam toch uit de test als directief type?!
Polariteiten
Een totaal andere invalshoek is die op grond van ons polariteiten-gedachtegoed: het denken in polariteiten, het eigenschaps-denken in en-en, in onze bron van kracht, van energie. Dit gedachtegoed is al duizenden jaren oud. Zie voor een uitgebreide toelichting op dit thema het bovengenoemde boek en de toelichting op Het Gelijkspel. (via de website te bestellen).
We draaien de zaak om: de mens wordt niet getypeerd op grond van een test. Ieder mens heeft ook zonder test al een goed beeld van de eigenschappen, die bij hem horen. (zie verder het boek). De mens heeft een uniek pakket aan eigenschappen, waarmee hij aan elke situatie zowel in zijn werk als prive, betekenis kan geven. Dit betekenis geven doet hij wanneer hij zich bewust is van de polariteit van zijn eigenschappen, die hij nodig heeft en het effect dat hij daarmee wil bereiken.
Ook heeft hij hiermee hét instrument in handen om adequaat en autonoom te reageren op zijn eigen onbewuste prikkels vanuit zijn verleden (zijn reflex). Hierbij niet geplaagd door een typering waar hij aan zou moeten voldoen. Dit betekent een creatief in plaats van een reactief proces!
Deze mens geniet gewoon van de inzet van wat hij in huis heeft en dan ook nog in balans. Volgens DISC zou hij directief moeten handelen. In polariteit handelt hij inderdaad initiatiefrijk maar beseft hij dat hij daardoor ook volgzaam kan zijn. Daadkrachtig en dus ook geduldig, wilskrachtig dus ook loyaal.
Het denken in polariteiten, eigen aan ons brein, eigen aan ons mens-zijn, leert ons onszelf juist niet te typeren.
Integendeel, het leert ons dat een typering juist een eenzijdige kijk oplevert, maar één kant van ons benadrukt (en dus ook makkelijk vervormt in vervelend gedrag). Terwijl juist die andere kant ons in een natuurlijk evenwicht brengt en houdt.
Conclusie: We zijn met het inzicht in onze eigenschappen in polariteit in staat om ons autonoom te voelen d.w.z. niet meer de druk te ervaren van een typering, die anderen voor ons hebben bedacht.
Die jas past ons allang niet meer en is ook uit de tijd. Het bewust zijn van onze eigenschappen in polariteit geeft ons de vrijheid om telkens te bewegen tussen twee positief tegengestelde kanten van onszelf. Alleen dit evenwicht ervaren genereert positieve energie. Hier ligt onze kracht.